Ook Kerst voor Pavel, vrijdag 27 december, deel 8.
Het feestelijke diner gisteravond was echt een feestelijk diner. Niet alleen was al het eten heerlijk, er is ook ontzettend gezellig contact geweest tussen iedereen, in Nederlands, Frans en Oekrains door elkaar. Na een half uurtje werd de tafelschikking spontaan afgeschaft. Daardoor kon ik ook praten met Michels moeder en haar vriendin. En met haar ouders. Praten met de anderen kan de komende dagen nog wel. Hoewel Michels moeder en grootouders zo weer terug willen komen om ons nog eens te ontmoeten, verzekeren ze ons.
Na afloop hebben we Pavel naar bed gebracht. Hij was heel moe. Logisch, met alle nieuwe indrukken en alle vreemde talen die hij om zich heen hoort. We hebben afgesproken hem morgen te laten slapen. We zullen van tijd tot tijd kijken of hij wakker is. Voor de ochtend is niets gepland, voor de middag staat een rondrit door Parijs op het programma.
Aleksei en ik gaan als we wakker zijn zwemmen. We hebben helemaal niets afgesproken, maar als we bij het zwembad aankomen zijn Michel en Nina daar ook.
Michel moet even aan ons kwijt hoe goed hij het vindt van Pavel dat hij gewoon doorgaat.
“Hoe bedoel je dat?” vraag ik hem terwijl ik hoop te begrijpen wat hij bedoelt.
“Nou, hij kan van de een op de andere dag niet meer lopen en gaat dan gewoon verder. Ik weet niet of ik dat zou kunnen!”
“Weet je wat er is gebeurd, Michel?”
“Het enige dat ik weet is dat hij door een droneaanval gehandicapt is geworden.”
“Weet je, Michel, er was een droneaanval en één drone heeft terwijl er een les bezig was de school vlak bij hun klas geraakt. Vijf klasgenoten en de docent overleden direct, een aantal anderen waren zwaar gewond, waaronder hij. Een paar klasgenoten zijn grotendeels hersteld, twee anderen en hij zitten in een rolstoel. Allemaal afhankelijk van de plek waar ze in de klas zaten.”
“Michel kijkt me onthutst aan. “Dat meen je niet. Was het zo erg? Dat wist ik helemaal niet.”
“Ja, zo erg was het. Ik weet niet hoe ik zou reageren als ik voor mijn ogen, terwijl ik ook zwaar gewond ben, dat allemaal mee zou moeten maken. Ik weet niet of Pavel bij bewustzijn was. Hij heeft nog weinig verteld. Wat ik wel weet is dat Pavel een denker is. Dat heeft hij mij verteld. Hij heeft verteld dat hij bedenkt hoe de situatie is en dat hij afhankelijk daarvan bedenkt wat hij moet denken of doen. Misschien heeft hem dat geholpen. Ik kan me niet voorstellen dat als je zo iets vreselijks mee heb gemaakt je niet zwaar depressief bent. Ik weet ook niet hoe ik zou reageren, Michel, maar ik wil er gewoon niet eens aan denken.”
Bij Nina, die mee heeft geluisterd, zie ik het ongeloof op haar gezicht.
“Weet je, Nien, dat had Aleksei ook kunnen overkomen als hij in Oekraïne was gebleven.”
Ik draai me om naar Aleksei.
“Wat vind jij er van Aleksei?”
Aleksei kijkt eerst Michel, dan Nina en dan mij aan.
“Jullie moeten weten dat wij op tijd zijn vertrokken. Mijn ouders hebben kennelijk voorvoeld wat er zou kunnen gaan komen. Iedereen zei dat een oorlog in ons land niet mogelijk zou zijn. Volgens mij hebben de meeste mensen onderschat wat er allemaal kon gebeuren. Zouden jullie het geloofd hebben als er oorlog uitgebroken zou zijn in Nederland? In 2022? Oekraïne is al sinds 2014 in oorlog met Rusland, toen vielen ze voor het eerst aan. Op 24 februari 2022 kwam er een nieuwe aanval. Iedereen dacht toen dat het wel mee zou vallen. Dat was een vergissing!”
We worden er allemaal stil van.
“Ik dacht dat in een oorlog burgers geen doelwit mochten zijn!” zegt Nina.
“Dat zal wel zo geregeld zijn, maar in een oorlog vallen heel veel regels ineens weg. En wat dan nog? Wat kan je er aan doen? Wie kan er wat aan doen? Wie bewaakt dat?” zegt Aleksei verbitterd.
Ik ga naar Aleksei toe en trek hem tegen me aan. Ik begrijp zijn gevoel van onmacht. We zijn er nog een tijdje stil van en gaan dan alsnog zwemmen. Erg uitbundig zijn we niet meer.
Als we weer boven komen blijkt Pavel net wakker te zijn. We helpen hem uit bed en douchen hem. Daarna gaan we naar de salon. Afgesproken is dat daar de hele morgen een ontbijt klaar zal staan zodat we kunnen eten als we willen. Als wij aankomen zitten Michel en Nina er ook nog maar net.
We schuiven aan, halen een stoel weg zodat Pavel in zijn rolstoel ook aan tafel kan zitten. Hoeft hij geen transfer te maken.
Pavel vraagt Michel hoe hij het vindt in zo’n groot huis te wonen, waar hij alles heeft. Aleksei vertaalt. Michel vertelt Pavel in het kort hoe hij ons heeft ontmoet en wat er daarna allemaal is gebeurd. “Wonen in een groot huis en alles hebben lijkt leuk. Andere dingen zijn soms belangrijker. Ik heb mijn moeder terug en heb nu een vader die er regelmatig gewoon voor mij is. Je kunt het geloven of niet, maar dat was en is voor mij belangrijker.” Dat vertalen Aleksei en ik voor Pavel.
“Ik geloof je” reageert Pavel. “Je merkt pas hoe belangrijk dingen voor je zijn als je ze niet hebt. Ik heb lopen altijd heel normaal gevonden. Pas nu ik het niet kan weet ik wat ik mis. En dan voel ik me nog gelukkig. Ik een rolstoel kan je nog bijna alles. Als je blind of doof bent, of misschien wel alle twee, dan kan je veel minder.”
“Almar had al gezegd dat je een denker bent. Dat ben je inderdaad.”
“Almar is volgens mij ook een denker!” zegt Pavel met een glimlach.
“Wat gaan we trouwens vanmiddag doen? Parijs bekijken heb ik gisteren gehoord. Wat betekent dat?”
“Zolang jullie hier zijn staat de bus waar jullie mee gekomen zijn voor ons klaar als we hem nodig hebben. Vanmiddag zullen we met de bus door Parijs rijden en kunnen jullie een indruk krijgen. Morgen zullen we met de bus ergens heen worden gebracht om dan daar met zijn allen rond te gaan lopen. Er is een lunch onderweg geregeld. Dan komen we weer terug en we zullen hier eten.
Op 29 december zal de bus ons terugbrengen, dat betekent dat Nina en ik ook mee naar Nederland gaan. Kunnen we Oud en Nieuw in Nederland vieren. Dat is voor mij ook nieuw!”
“Weet je, Pavel, als je daar zin in hebt zouden we nu kunnen kijken of het je lukt te zwemmen. Wij hebben weliswaar gezwommen, maar nog een keertje kan geen kwaad. Heb je daar zin in?” vraagt Michel.
Pavel knikt. “In het revalidatiecentrum hadden ze een zwembad. Daar mocht ik in. Hebben jullie van die drijfdingen? Want zwemmen zonder mijn benen te gebruiken lukt alleen maar ik een hulpmiddel heb dat zorgt dat mijn benen niet naar beneden zakken!”
“Wij hebben een kast vol hulpmiddelen, Met een pullbuoy die je aan je enkels vast kunt zetten lukt het misschien wel. Aan elke enkel één zodat je benen niet aan elkaar vast zitten. Zo zal dat wel lukken. En wij zijn er bij om je te helpen.” reageert Michel.
“Dan lijkt het me heel leuk.” reageert Pavel.
We gaan onze zwemkleding halen en gaan met de lift naar het zwembad. Daar blijken Aleksei’s zussen ook al te zijn. We helpen Pavel met uitkleden en trekken hem een zwembroek aan. Met een beetje moeite krijgen we hem in het zwembad. Het is gelukkig een modern zwembad met roosters aan alle kanten op waterniveau waar het water inloopt. Zo kunnen we Pavel van de kant het water inschuiven. Met twee pullboys blijft hij horizontaal en zo kan hij zwemmen, zowel op zijn buik als op zijn rug. Er moet wel steeds iemand bij zijn. Met zijn zevenen zwemmen we nog een uurtje en dan moeten we er uit voor de lunch.
Na de lunch staat de bus voor de deur en stappen we in. Pavel via de lift. Pierre gaat mee, tot groot plezier van Michel. Pierre zal ons uitleggen wat we te zien krijgen. Het is een mooie rit. Die ook langs het kantoor van Pierre gaat. Hij vertelt het alleen maar, we gaan niet naar binnen.
Pavel vraagt zich af wie die twee mannen zijn die ook in de bus zitten. Michel legt hem uit dat dit beveiligers zijn. En legt uit waarom. “Wat ben ik blij dat wij thuis niet rijk zijn.” verzucht Pavel.
Na weer een heerlijk diner, waar alleen Pierre bij is, sluiten we een hele dag Parijs af. Aleksei’s ouders en zussen zijn superenthousiast. En morgen komt er nog een dag!