De middag brengt Sam samen met Eva door. Boodschappen doen is hij niet gewend. Zijn moeder doet altijd boodschappen als hij naar school is. Het is gezellig met Eva. Ze praten over eten, wat Sam lekker vindt, wat hij niet lekker vindt en dat soort zaken. Welk eetpatroon hij thuis heeft, wat hij zou koken als hij zelf zou koken.
Voor ze het door hebben is het al over drie uur.
Ze gaan terug en ruimen alles op.
“Ga jij zo op de fiets of zal ik je brengen?”
“Ik heb een vraag. Is het raar als ik je vraag met me mee te gaan?”
“Ik begrijp de vraag. Ik wil graag weten waarom je dat zou willen, Sam.”
“Het is een voor mij belangrijk gesprek. Zo’n gesprek heb ik nog nooit gehad. Ik wil er zeker van zijn dat ik niets vergeet of geen dingen zeg die verkeerd begrepen kunnen worden. Jij bent psycholoog en je kent me een beetje. Ik zou je graag mee willen hebben om het gesprek in de gaten te houden, om aan te vullen als je dat nodig vindt en om te corrigeren als dat belangrijk is. Is dat raar?”
“Neen hoor en ik heb het al vaker gedaan. Als jij dat wilt ga ik met je mee. Leg ik aan het begin wel uit wat jouw bedoeling is. Voordeel: Nico en Angela kennen mij.”
“Graag” zegt Sam met een diepe zucht.
“Sam, afgaand op wat ik van jou tot nu toe gezien heb, kun je dat gesprek prima voeren. Dus maak je niet druk. Je weet wat je wilt. En je weet wat je niet wilt. Dat is het belangrijkste.”
Zo gaan Sam en Eva om kwart voor 4 naar de Raad. “Dus hier werkt Pieter ook?” vraagt Sam. “Ja, hij heeft een kamer op de derde verdieping, wij gaan naar de eerste verdieping, de kamer van Nico.
Als ze de entreehal ingaan en zich bij de receptie melden krijgt Sam een bezoekerspas. De pas krijgen ze omdat Eva er bij is. Die kennen ze hier. Met die pas kunnen ze de lift laten komen en op de eerste verdieping de afdeling opgaan. Eva verklaart aan een verbaasde Sam: “Het is hier beveiligd. Er zijn soms heel boze mensen die je niet zomaar in je gebouw wilt hebben. Daarom zit er bij de voordeur ook altijd een bewaker. Er zijn, niet alleen hier, maar ook op andere kantoren, al te veel heel vervelende situaties geweest.”
Als ze bij de kamer van Nico zijn aangekomen klopt Eva en wacht op reactie. Als er ‘binnen’ wordt geroepen doet Eva de deur open en laat Sam naar binnen gaan. Er zitten twee personen aan een vergadertafel. Zij stellen zich voor als Nico en Angela. Eva wordt hartelijk begroet.
Nico maakt een begin aan het gesprek, waarna hij Eva het woord geeft die uitlegt dat zij er op verzoek van Sam is. Zij zal haar mond houden, tenzij het nodig is.
Dan begint Nico te vragen of Sam iets over zijn jeugd wil vertellen. Sam meldt dat hij de hele lagere school een fijne en makkelijke tijd heeft gehad. Als enig kind was hij niet moeilijk. Ze hebben het thuis financieel goed, hij had gewoon vriendjes en vriendinnetjes die bij hem kwamen spelen en waar hij ook ging spelen. Hij zat wel op een basisschool die niet in de buurt lag: een reformatorische school in een andere wijk van de stad. Pas toen hij naar de middelbare school ging en zich realiseerde dat hij op jongens verliefd werd en niet op meisjes, werd het hem duidelijk dat, wat tot op dat moment geen probleem was: de houding van iedereen om hem heen over homo’s, voor hem wel een probleem kon worden. Hij hield dus zijn mond en gedroeg zich als een normale klasgenoot. Daardoor had hij op zich weinig problemen. Hij realiseerde zich al wel wat er kon gebeuren als het bekend werd dat hij op jongens viel. Dat werd pas echt duidelijk toen in zijn klas een jongen van de ene dag op de andere dag niet meer naar school kwam. Er gingen allerlei verhalen, waarvan de meeste er op neer kwamen dat hij betrapt was terwijl hij op zijn kamer zat te zoenen met een andere jongen. Zijn klasgenoten reageerden daar ontzet op. Dat was vreselijk. Sam onthield zich van commentaar. Drie maanden later kwam de klasgenoot weer terug. Een heel andere jongen dan eerst. Hij was zijn vrolijkheid kwijt, zweeg vooral. Later werd duidelijk dat hij die tijd naar een plek was geweest waar ze hem hadden genezen.
Sam leerde hiervan dat hij heel voorzichtig moest zijn. Tot dat een keertje fout ging omdat hij zijn moeder ging helpen zonder zijn laptop af te sluiten. En dan vertelt hij het verhaal van de afgelopen dagen.
Nico vat samen: “Je bent thuis weggegaan omdat jij niet wilt dat met jou gebeurt wat met jouw klasgenoot is gebeurd. En als dat betekent dat je niet meer thuis kunt wonen, accepteer je dat. Dat is de reden dat je naar Veilig Thuis bent gegaan?”
Sam bevestigt dat: “Ik geloof niet dat ik ziek ben en kan genezen. Dat is een verkeerde uitleg van wat er aan de hand is. Daar kan ik niet in meegaan, dan wordt ik ongelukkig. Niet meer thuis wonen is een heel erg, niet meer jezelf kunnen zijn is veel erger. Mijn ouders gaan volledig af op wat de dominee zegt. Daardoor is er geen ruimte voor een eigen mening. Dat gevecht ga ik niet aan: dat is bij voorbaat verloren. Ik ben er van overtuigd dat ik kan kiezen: ofwel tijdelijk weg om genezen te worden of wel het huis uit.”
Angela reageert: je bent 16 jaar. Als je 18 jaar bent kan en mag je volgens de wet je eigen keuzen maken. Je denkt dat het niet mogelijk is daarop te wachten?”
“Niet meer nu mijn vader mijn chat met mijn vriendje heeft gezien. Nu kan ik kiezen uit: genezen of vertrekken.”
“Duidelijk. Wij gaan snel met je ouders praten. Daarna weten wij wat ze van jou verwachten en kunnen we verder praten. Je kent de verdere procedure?”
Sam knikt. “Eva heeft mij een overzicht gegeven van wat er allemaal zal gebeuren en te doen staat."
“Mooi, moeten wij nog meer van je weten, Sam om na een gesprek met de ouders een rapport te kunnen maken?” vraagt Angela in zijn algemeenheid.
Eva reageert: “Sam zit op een reformatorische school, de ervaring leert dat als hij niet meer thuis kan wonen, hij beter van school kan wisselen. Ook in deze lastige periode nu er nog geen besluit is genomen, hoewel het er op lijkt dat Sam niet meer terug naar huis zal gaan, is de school niet echt een veilige plek voor hem. We zijn daarom bezig een andere school voor Sam te regelen. Overigens presteert hij op school boven-gemiddeld!”
Nico reageert: “Dank je wel, Eva, dat zullen we inderdaad in ons advies meenemen. Heb jij toevallig je laatste rapport op je telefoon bij je, Sam?”
Sam pakt zijn telefoon en zoekt het laatste rapport op. Hij laat het Nico zien. “Dat is heel netjes, Sam, gemiddeld 7,5. School gaat je makkelijk af?”
“Ik heb veel plezier in leren en ga daarom graag naar school. Waarschijnlijk moet ik zeggen: ging, want als op school bekend wordt dat ik een vriendje heb zullen ze mij niet meer accepteren.”
“Dat zullen we ook meenemen.”
Nico richt zich tot Angela. “Denk jij dat we voldoende basis hebben om een gesprek met de ouders van Sam te hebben?”
Angela knikt.
“Dan danken we jou heel hartelijk, Sam, voor je komst en je openheid. En uiteraard: Eva, bedankt voor jouw voortdurende ondersteuning. We gaan een afspraak maken bij jou thuis, Sam. Als we die hebben laten we dat je wel weten en na de afspraak komen we bij jou langs om de uitslag te melden.”
“Wanneer ongeveer willen jullie de afspraak maken?” vraagt Sam.
“Angela en ik hebben elke dag wel een paar uur dat we kunnen, speciaal voor dit soort gesprekken. Het hangt helemaal van je ouders af, Sam.”
“Die zullen er de dominee wel bij willen hebben” reageert Sam.
“Dat is voor ons geen probleem. Wij weten dat die dominee erg veel invloed heeft. Het maakt niet uit of hij er bij of niet bij is. Voor jou is het belangrijk dat jij snel duidelijkheid hebt. Dat heeft bij ons voorrang. Dus wij gaan ons best doen om snel dat gesprek te hebben. Dan kunnen wij een rapport schrijven en de kinderrechter adviseren.”
“Dat zou fijn zijn”, reageert Eva. “Onzekerheid is heel vervelend en ook als de uitslag voor Sam betekent dat hij niet meer thuis zal wonen, is het beter dat hij dat zo snel mogelijk weet.”
Sam kijkt Eva dankbaar aan.
“Daar gaan we ons uiterste best voor doen” reageert Angela.
Nico rondt het gesprek af en Eva en Sam gaan via de beveiligde lift weer naar buiten.
Nico belt Sam de volgende dag en meldt dat er een afspraak is. De afspraak is al volgende week maandagmiddag. De tussentijd brengt Sam door met de schoolboeken van Oscar. Die heeft aan een jongen die een klas lager zit gevraagd waar zij met de verschillende vakken zijn en die heeft dat netjes op papier gezet. Sam merkt dat hij ongeveer ook op dat punt zat op school. Hij werkt nu voor zichzelf een beetje vooruit, in de hoop op die manier aansluiting te hebben. Hij heeft online contact met Marcel, die durft hem niet op te zoeken. Hij wil even afwachten hoe het verder gaat. Het weekeind gaan ze op zondag met zijn allen een flinke strandwandeling maken. Dat is hij thuis niet gewend. Hij vindt het heel gezellig. Verder doen ze wat spelletjes. Hij schaakt weer met Oscar. Het lukt hem één keer te winnen. Zo komt Sam het weekeind redelijk rustig door.
Dat in tegenstelling tot de maandag. Die middag is het gesprek en Sam is er helemaal gestrest van. Eva helpt hem de tijd door via het samen doen van boodschappen. Als het gesprek ongeveer afgelopen kan zijn en Nico en Angela langs kunnen komen is Sam werkelijk op van de zenuwen. Als de bel gaat vliegt hij naar de deur om Nico en Angela binnen te laten. Als die zitten en Eva hen van koffie heeft voorzien start Nico.
“Ik zal met het eindresultaat beginnen, Sam, dat is voor jou het allerbelangrijkste. Het is wat jij al verwacht had. Je hebt de keuze: terugkomen en meewerken aan het programma om ‘genezen’ te worden of, als je dat niet wilt, ben je thuis niet meer welkom. Je ouders accepteren de consequenties daarvan en zijn bereid afstand te doen van hun gezag over jou. Wij hebben aan het eind van het gesprek aangegeven dat wij de kinderrechter zullen adviseren dat te doen.”
Als Nico dat gezegd heeft begint Sam zachtjes te huilen. Eva, die naast hem op de bank zit, slaat haar arm om Sam heen. Sam leunt tegen Eva aan en huilt nog even zachtjes door, droogt dan zijn tranen met de mouwen van zijn trui en kijkt Nico aan.
“Natuurlijk had ik het verwacht. Toch had ik gehoopt dat mijn ouders meer van mij zouden houden dan van hun geloof. Het voelt een beetje alsof ik het verloren heb van een onredelijk geloof en dat is een heel onplezierig gevoel. Het is niet anders.”
Eva laat Sam los. “Pas op, Sam, geef je gevoel de ruimte. Ga niet al te zakelijk om met wat er nu gebeurt. Je zult het een plekje moeten geven en dat is best lastig. Wij gaan je daar bij helpen, jij zult het zelf moeten doen.”
Angela zegt dan: “Nico is zelfs even uit zijn slof geschoten, vanmiddag, wat niet vaak voorkomt. Hij stelde je moeder de vraag of zij wilde zeggen hoe zij zich voelt wetend dat zij jou, pas 16 jaar oud, nooit meer thuis zal hebben. De dominee antwoordde direct dat dit een onbehoorlijke vraag was. Nico reageerde dat hij het onbehoorlijk vond als een buitenstaander in dit gezin zich mengde in een vraag die rechtstreeks aan de moeder gesteld werd. Of hij zich voor kon stellen hoe een moeder zich moet voelen als zij weet dat zij haar kind niet meer thuis zal hebben. Dat als hij daar geen voorstelling van had, hij beter kon zwijgen en zich schamen voor deze inbreuk.
De dominee zei niets meer, je moeder begon zachtjes te huilen.
Nico ging verder: ‘Ik weet voldoende. Ik hoop dat u zich nu realiseert dat u hier een gezin kapot maakt’.
Daarna vatte hij het gesprek nog eens samen en hebben wij afscheid genomen.”
Sam begint weer heel zacht te huilen. Bijna fluisterend zegt hij: “Dat is toch nog een beetje troost. Mijn moeder houdt dus wel van mij, maar kan niet tegen mijn vader en de dominee op. Dat verbaast mij niets. In de kerk heeft de vrouw helemaal niets te vertellen, die hoort haar man te gehoorzamen. Dat verandert niets aan de situatie, want mijn moeder zal zich nooit openlijk tegen mijn vader durven verzetten.”
“Houd dit vast, Sam, want misschien betekent dit dat jij op den duur wel weer contact kunt hebben met je moeder. Het zal lastig zijn. Toch: ik heb het vaker zien gebeuren. Ik ben zelf ook moeder en ik begrijp jouw moeder wel.” voegt Angela toe.
Ze praten nog even door. Sam blijft dicht bij Eva zitten. Nico meldt nog dat zijn ouders het prima vinden als Sam snel zijn spullen op komt halen. Als Nico het gesprek afrondt en Eva hen naar de deur brengt, begint Sam weer te huilen. Het is nu definitief, hij gaat niet meer naar huis. Als Eva weer naast hem gaat zitten kruipt hij tegen Eva aan. Die trekt hem in een knuffel tegen haar aan en laat hem uithuilen. Ze zeggen helemaal niets. Eva weet dat alles wat ze nu zegt overbodig is.