EEN FLUISTEREND HART - hoofdstuk 17

Plaats hier je eigen verhalen.
Gesloten
Lucky Eye
Berichten: 680
Lid geworden op: za 03 jan 2009, 19:35

EEN FLUISTEREND HART - hoofdstuk 17

Bericht door Lucky Eye » za 12 dec 2020, 06:55

Een verhaal van Lucky Eye

Disclaimer:
Dit verhaal is niet gebaseerd op feiten. Elke overeenkomst met gebeurtenissen, personen, plaatsen en tijden berust dan ook op toeval.



EEN FLUISTEREND HART



Hoofdstuk 17

Nog diezelfde middag reden Stef en ik met Grace naar Utrecht, maar niet nadat we uitgebreid met Riet en Jan hadden gegeten en hen beloofd hadden dat we als het enigszins mogelijk was snel mogelijk terug zouden komen. Ons voornemen hadden we ook heel duidelijk onderstreept door maar heel weinig mee te nemen in onze rugzakken. Stef en ik, we wilden beiden terug naar Zuid-Limburg. Voor de zekerheid hadden we telefoonnummers en adressen uitgewisseld om contact te kunnen houden, als alles toch anders zou lopen.

Stef zat naast Grace voor in de auto. Heel bewust was ik achterin gaan zitten. Ik wilde proberen wat te slapen. Het lukte me niet heel goed en des te dichter we bij Utrecht kwamen des te onrustiger ik werd. De spanning nam met de kilometer toe, zo leek het.

Utrecht vond ik een vreselijke stad. Veel te druk overal! Grace vond met behulp van de TomTom goed de weg, maar af en toe stond het verkeer gewoon helemaal vast. Ze had ons uitgelegd dat we die avond in het huis van Julia en Alex konden overnachten. Een voorstel van Julia. Mijn zus parkeerde, gaf Stef een sleutel en stapte als eerste uit. Toen ik uitgestapt was, ving ze mijn blik.

'Ik weet dat je gespannen bent en dat is heel logisch. Was ik ook. Zelfs toen ik die eerste keer met Julia alleen ging praten was ik dat. Ik had gehoopt dat dat gesprek de spanning voor de ontmoeting met Alex wat weg zou nemen, maar dat was niet het geval. Dus ik weet hoe je je voelt.'

Ze pakte mijn hand en ik verzekerde haar dat ik mijn uiterste best zou doen om te luisteren. Dat ik mijn vooroordelen voor me zou houden en hem een kans zou geven.

'Meer kun je niet doen, broertje.'

'Kan ik nog iets doen voor je,' wilde Stef van me weten.

'Probeer, als het kan, dicht bij me te blijven. Ik heb jouw steun nodig, dude.'

De voordeur was al opengegaan, maar daar hadden we ons niet aan gestoord. Na een paar diepe zuchten liep ik achter Grace naar de voordeur toe. Julia was klein van stuk. Heel klein. Zelfs Grace was nog groter dan zij was en … die is al niet bijster groot. Haar handdruk voelde stevig. Ze had een wipneusje. Haar haar was donker. Om haar mond leek een glimlach te zweven. Ik had het idee dat ze er eentje was die zich niet snel het kaas van het brood zou laten eten. Maar … ik kende haar niet. En ineens merkte ik iets op. Vreemd! Geheel onverwachts sloeg ze haar armen om me heen en drukte haar hoofd tegen me aan.

'Ik ben zo blij dat je gekomen bent, Marc! Ik vind dat echt heel erg mooi van je. En jij natuurlijk ook, Stef. En heel erg gefeliciteerd met jullie relatie. Alex weet het ook, maar hij kan vanwege zijn medicijnen nog wel eens wat warrig zijn. Dus neem het hem alsjeblieft niet kwalijk als hij er niet aan mocht denken.'

Ook Stef kreeg een omhelzing. En ik zag dat hij net zo verbaasd was als ik. Grace was als eerste door Julia begroet met een paar kussen op de wang. Logisch. Ze kenden elkaar al langer. Grace had er het een en ander over verteld tijdens de rit. Maar die omhelzing had me verrast. Het voelde … heel erg goed. Ook haar woorden hadden me goed gedaan. Ik keek op mijn horloge. Het was bijna vier uur. Ik voelde wat druppels vallen.

'Komen jullie verder?'

Natuurlijk. Daarvoor waren we gekomen. Nadat we onze rugzakken op een kastje bij de kapstok hadden gestald wilde Julia ons voorgaan de woning in, maar eerst moest ik naar het toilet. En het bleek dat Stef en Grace ook nodig moesten. Grace rende de trap op naar boven en Julia wees mij het toilet onder de trap. Stef moest maar even wachten.

Het huis van Julia's ouders was groot. Een vrijstaand huis met meerdere verdiepingen, maar wel gewoon in een straat. Toen de blazen geledigd waren, ging Julia ons voor naar de woonkamer. Daar maakten Stef en ik kennis met de ouders van Julia, die graag wilden dat wij hen gewoon Iris en David zouden noemen zonder u. Moeder en dochter leken erg veel op elkaar. Het meest opvallende aan die gelijkenis waren de geringe lengte en het gezicht met de wipneus. Maar toen we later in gesprek kwamen met elkaar, merkte ik al snel op dat ze beiden alles wat ze zeiden kracht bijzetten door een beweging van handen en armen. Ik vond het wel leuk. Stef liep achter me. Ik keek over mijn schouder naar hem en zag dat hij naar me knipoogde. Tot nu toe ging het goed. Hannah kwam tevoorschijn uit een kamer die aan de voorkant van de woning lag: de voorkamer genoemd. De scheiding tussen woon- en voorkamer bestond uit schuifdeuren met daarin matglas ruiten die wel licht doorlieten, maar waardoor je niets kon zien.

'Hij is bijna wakker,' zei ze. Ze begroette Stef en mij hartelijk en trok Grace naast zich op de bank. Hand in hand zaten ze daar. Julia ging naar Alex. De moeder van Julia schoof stoelen bij en vroeg of wij wat wilden drinken. Ik had dorst. Stef ook. We kregen koffie en een plak cake. Ik verslikte me toen ik een te grote hap nam. Stef bonkte me op de rug. Iets te hard, de sufferd! Julia kwam terug en liep meteen naar me toe.

'Vind je het goed om meteen naar Alex toe te gaan?'

Het overviel me, de koffie was nog niet op en de cake nog maar amper aangeroerd. Er was paniek in me. Waarschijnlijk was het aan me te zien, want ze stelde meteen voor dat het ook nog wel even kon wachten.

'Ja. Het is goed.' Ik stond op. En hoewel ik het niet specifiek had benoemd, was mijn opmerking dat hij dicht bij me moest blijven duidelijk genoeg voor Stef geweest. Hij volgde me in elk geval meteen. Alex zat rechtop in de kussens in zo'n ziekenhuisbed. Zo eentje die je omhoog en omlaag kunt doen. Hij leek totaal niet op de Alex van vroeger. Hij was nog maar 25, maar zag er ontzettend veel ouder uit! Zijn huidskleur was altijd al wel wat bleek geweest – een groot verschil met die van mij – maar nu had het iets … Ik wist niet hoe ik het moest omschrijven. En … dat het iets beter met hem ging, dat hij er slechter had uitgezien – kon ik me amper voorstellen.

'Ga zitten, alsjeblieft,' stelde Julia voor.

Hij was ontzettend mager. Hij droeg een T-shirt met lange mouwen, maar ik zag zijn polsen die eng dun waren. Ik ging in de stoel dicht bij het bed zitten die zij mij had aangewezen. Ik merkte dat Stef ergens achter me plaats nam en zag dat Julia zelf een andere stoel naast het bed trok en dicht bij Alex ging zitten.

'Ik ben blij dat je er bent, Marc!'

De stem van Alex klonk me vreemd in de oren. Breekbaar, was een goede omschrijving. Het miste kracht. Misschien was hij moe.

'Jij ook, Stef!'

Ik hoorde hem iets terugzeggen, maar zelf reageren kon ik niet. Het was moeilijk voor me dat eerste moment. Als hij mij bij mijn officiële roepnaam had genoemd, zou ik meteen opgestapt zijn. Dat deed hij niet. Meestal had hij me Marc genoemd. Het was een soort van verenigd kinderfront geweest: alle drie gebruikten we niet onze officiële naam. Die naam had hij vaak alleen gebruikt om mij te treiteren, of om zich te beklagen over mij.

'We hebben beiden een secondant, Marc! Heel verstandig. Ze kunnen ons steunen als het voor ons beiden moeilijk is.'

'Stef is hier niet voor mijn steun,' een gedeeltelijke leugen, 'maar meer om ervoor te zorgen dat ik me gedraag.'

'Oh!'

'Als ik hier alleen zou zijn, dan … ' Het was vreselijk! Het voelde alsof allerlei herinneringen me tegelijkertijd bestormden. En al die gedachten aan dat wat er gebeurd was, deden pijn. Ik sloot me af. Sloot heel bewust even mijn ogen. Legde het oorverdovende lawaai in me het zwijgen op en maakte mijn zin af door te zeggen: "Met hem erbij is het veiliger voor jou. Voor hem wil ik me beheersen.' Ik zag zijn gezicht betrekken en ook Julia wierp mij een bezorgde blik toe. Het maakte me niet uit. Het was de waarheid, zoals ik die voelde. 'Wat wil je van me?' Het was direct. Te hard misschien, maar ik wilde het weten.

'Euh … ik heb jou de handschoen toegeworpen en jij hebt hem opgepakt.'

Ik vond het wel grappig dat hij de terminologie van een duel – eerst secondanten en toen dat over die handschoen – bleef gebruiken. En ik merkte dat ik me iets meer ontspannen voelde. Er kwam een heel klein, voorzichtig glimlachje rond mijn lippen, en ik zag datzelfde ook in zijn gezicht. Raar. Maar toch voelde het beter. Het was alsof we een stuk humor deelden. Meteen ook schudde ik het van me af. 'Ja. Ik heb die handschoen opgepakt, maar ik wil wel weten wat je van me wilt.'

'Begrijp ik. Het kost echter wel wat tijd. Ik moet het inkleden. Zou ik beginnen bij het cruciale, dan weet ik wat je antwoord zal zijn. En jouw reactie is dan helemaal terecht. Het kost dus wat tijd. Heb je dat voor mij?'

Ik knikte. Het moest genoeg zijn. Ik dwong mezelf om te ontspannen. Paste één van de methoden van Grace toe. Het voelde vrijwel meteen rustiger in me. 'Ik luister. En als je moe mocht worden of zo,' – waar kwam dat invoelende ineens vandaan? – 'dan is het goed om te stoppen en dan kunnen we op een ander moment verder gaan.' Of wilde ik mezelf hiermee meer tijd geven?

'Dank je, Marc! Oké …'

Ik zag hoe hij zijn linkerarm naar Julia uitstrekte en hoe zij zijn hand beetpakte.

'Zo'n vier maanden voor jouw geboorte werd ons verteld dat er een baby zou komen. Grace en ik waren dolblij. Een baby! We konden toen heel goed met elkaar opschieten. We waren dikke maatjes. Waarschijnlijk ook omdat we vaak op elkaar aangewezen waren. Na schooltijd samen naar een gastouder of de buitenschoolse opvang. We waren er daar voor elkaar. Natuurlijk gingen we om met andere kinderen die daar waren, maar … we trokken naar elkaar toe. Pa kwam ons altijd ophalen. Ma was lang niet altijd thuis. Soms bleef ze in Groningen in haar appartement. Had ze het te druk met haar werk. Pa bracht ons altijd naar school en ook altijd weer naar huis. Als hij ons vroeg uit school haalde, dan had hij iets geregeld, zodat hij iets met ons tweeën kon doen.'

Spreken kostte Alex moeite, merkte ik op. Toen hij even stopte, zag ik zijn magere borstkast onder zijn T-shirt zwoegend op en neer gaan. Net toen ik wilde zeggen dat hij gerust wat tijd kon nemen om op adem te komen, ging hij verder.

'Ik vond het prachtig dat er een baby kwam. Ik wilde een broertje. Grace een zusje. We maakten er een grapje van. Het enige wat we wilden was dat de baby zo snel mogelijk zou komen. Maar ja … dat duurde nog even. Als Ma thuis was en op de bank zat, kroop ik tegen haar aan … '

Ik ben er heel goed in om me dingen voor te kunnen stellen. En dit beeld deed me pijn. Ik beet heel bewust op mijn lippen om een opkomend gevoel van verdriet weg te duwen.

'… en legde ik mijn hoofd op haar buik. Ik wilde de baby voelen bewegen. Zij was daar niet van gediend.'

Afwijzing? Had ze hem toen ook afgewezen?

'Ik kreeg dan steevast te horen: "Niet zo aanstellen, Alexander!" En daarmee duwde ze mij van zich af, stond op en ging iets doen. Altijd in de weer. En dat … verwachtte ze ook van anderen.'

Ik hoorde geluiden achter me. Verder nog dan daar waar Stef zat. Het moest in de hal bij de voordeur zijn. Stemmen. SHIT! Het was de stem van mijn moeder. De bel had ik niet gehoord, omdat ik waarschijnlijk heel geconcentreerd naar Alex had geluisterd, maar haar stem herkende ik wél meteen. Meteen voelde ik spanning. Overal in mijn lijf voelde ik het. Toen ik naar Alex keek, zag ik hoe zijn gezicht tot een grimas was verworden.

'Sorry. Ik … ik ben even wat afgeleid.'

De ogen van Julia waren op mij gericht. Ze observeerde me heel duidelijk. Het voelde vreemd. Ik merkte dat ik er ongemakkelijk bij zat: op het puntje van mijn stoel.

'Ik ken het van Alex,' sprak Julia, 'maar bij jou werkt het dus ook zo.'

Ik knikte – want ik wist waar ze op doelde – en hoorde toen het stamelen van Alex: 'Ze … ze kan … ze is … ' verder kwam hij niet.

'Ze is nogal nadrukkelijk aanwezig,' vulde Julia voor hem in.

Zo kende ik mijn moeder maar al te goed.

'Oké, verder,' besloot Alex manmoedig. 'Ik maakte mijn plannen. Ik zou de grote broer voor mijn broertje zijn. Ik zou hem leren knikkeren, fietsen, rollerskaten, skateboarden. En toen Grace me uitlegde dat baby's in het begin helemaal niets kunnen, was dat geen enkel probleem voor mij. Ik zou je alles kunnen leren.'

Ja. Dat had ik graag gewild. Zo'n broer had ik willen hebben. Ik stak mijn hand in mijn broekzak op zoek naar een papieren zakdoekje, maar vond die niet. Ik voelde een tikje op mijn schouder en toen ik omkeek, zag ik er eentje in de hand van Stef. Het moest duidelijk geweest zijn voor hem.

'Kom dichterbij zitten, Stef!' nodigde Julia mijn vriend uit.

'Nee, ik zit hier goed.'

'Niet moeilijk doen!'

Julia haalde een krukje ergens vandaan en zette het naast mijn stoel neer. Ze ging pas zitten, nadat Stef naast mij plaats had genomen. Ik vond het fijn dat hij nu nog dichter bij mij was.

'Je kwam eerder dan de baby van onze nieuwe buurvrouw Maria en … ze hadden ons steeds gezegd dat haar baby het eerst zou komen.'

Vreemd! Had ik nooit geweten! Ik keek naar Stef en zag hem breed glimlachen. Ongetwijfeld had hij een binnenpretje. Mijn uitspraak dat ik de oudste en daarmee de wijste was, die ik vaak naar hem toe had gebruikt, kwam ineens in een ander daglicht te staan.

'Daarom moest je een tijdje in het ziekenhuis blij…'

Ik wist waarom Alex midden in het woord bleef hangen. TIK, TIK, TIK, TIK, TIK, TIK, TIK, TIK, TIK, TIK, TIK, hoorde ook ik. En dat in een vreselijk snel tempo. Ik keek naar de schuifdeuren en ook Alex, Julia en Stef zag ik kijken.

'Dat bedoel ik dus,' verzuchtte hij. 'Nadrukkelijk aanwezig. Niet eens hier in de voorkamer, maar toch weet je dat ze er is door dat stomme ijsberen van haar aan de andere kant van de schuifdeuren!' Hij zuchtte diep en ging wat verliggen. Vervolgens wendde hij zich tot Julia. 'Schat, ik durf het je haast niet te vragen, maar zou jij een poging willen wagen om ervoor te zorgen dat zij ergens gaat zitten? Het liefst in de tuin achter het huis en dat het regent geeft helemaal niets! Geef haar een paraplu mee, maar … laat haar in elk geval stoppen met dat stomme, doelloze heen en weer gedrentel!'

Ik kon me niet inhouden en schoot in de lach. De woorden van Alex waren heel grappig geweest.

'Ik neem die opdracht graag aan, lieverd!'

En heel kwiek, alsof ze er plezier aan beleefde mijn moeder te trotseren, liep Julia naar de schuifdeuren, schoof deze een heel klein eindje open en was verdwenen. We hoorden haar praten met mijn moeder. Ik had het idee, maar dat is nergens op gestoeld eigenlijk, dat ze bewust harder praatte opdat wij het zouden kunnen horen.

'Ik ben blij dat u er bent! Maar alstublieft, gaat u toch zitten.'

'Nee ik blijf wel staan! Kan ik al naar Alexander toe?'

'Nee, dat lukt even niet. Marc i… '

'Mladen! Hij heet Mladen! En ik wil graag óók even met hem praten!'

Ze wilde met mij praten? Ik kreeg kippenvel, maar hield mijn oren gespitst en was reuze benieuwd wat Julia zou zeggen.

'Het spijt me, maar het is een gesprek onder vier … nee acht ogen.'

'Vergeet niet dat ik hun moeder ben!'

Oké? Was ze nu ineens mijn moeder? Waarom had ik dat nooit eerder gemerkt? Mijn vuisten waren gebald. Woede!

'Ontspan je, Marc,' fluisterde Stef me in het oor. 'Je bent hier voor Alex. Niet voor haar!'

Dat hielp. En het hielp ook dat Julia erin slaagde mijn moeder af te poeieren. Met een brede glimlach op haar gezicht kwam ze weer terug.

'Operatie verontwaardigde moeder geslaagd, maar ik weet niet hoelang het mijn moeder zal lukken om haar af te houden van dat wat ze plan is,' zei ze en ging zitten meteen de hand van Alex weer beet pakkend.

Ik voelde medelijden met Iris. Ze had de taak of toegewezen of vrijwillig op zich genomen om mijn moeder een tijdje bezig te houden. Arm mens! Ze moest hiervoor voorgedragen worden voor een lintje!

'Dank je, schat! Ik verbaas me er altijd weer over hoe je het voor elkaar krijgt.'

'Geen idee! Maar het werkt en dat is het belangrijkste.'

Bewondering had ik voor Julia. Enorm ontzag.

'Je geboorte,' ging Alex verder.

Er lag een brandende vraag op mijn lippen, maar die wist ik nog even binnen te houden.

'Een dag later mochten we je zien. Maar vanachter glas. Pa was daar bij jou en hield je in zijn armen voor het raam, zodat wij je goed konden zien. Je was erg klein, zo vond ik. Toen hij ons verteld had dat je een jongetje was, ging ik echt uit mijn dak! Grace ook en ze zei me dat ze het het meest fijn vond voor mij. Een paar dagen na je geboorte, nog in het ziekenhuis, vroeg Pa of ik je beet wilde houden. Dat vond ik best heel erg eng. Maar ik deed het wel. Zittend in een stoel legde Pa je in mijn armen en … '

Ik zag hoe hij begon te huilen. Julia pakte tissues, maar gaf hem die niet meteen. Ze bood hem de gelegenheid om zijn verdriet te laten zien, zo voelde het voor mij.

'Ik ga me niet voor mijn tranen verontschuldigen, Marc. Dat doe ik niet. Niet meer.'

'Iets van onze moeder, toch?'

'Ja! Iets wat ik heel graag wil afleren. En zo … is er nog veel meer.'

Het was me duidelijk dat we overeenkomsten hadden. Gemeenschappelijke dingen waarvan ik nooit gedacht had dat die er zouden zijn tussen hem en mij. We hadden beiden op dezelfde manier gereageerd op haar stem. Daarna had het getik van haar naaldhakken op de houten vloer ons zenuwachtig gemaakt en vervolgens herkende ik ook in Alex mijn moeders idee dat we nooit mochten huilen. En ongetwijfeld – zo schoot het door mijn hoofd – zou er meer zijn. We waren tenslotte broers. En over die gedachte verbaasde ik me nog wel het meest. Misschien niet over het denkbeeld, maar wel over de woorden waarin ik het gegoten had in mijn hoofd. Ik had "gezegd" dat we broers waren. Even was ik in gedachten geweest, want de hand van Stef op mijn schouder bracht me terug naar de werkelijkheid. 'Sorry! Heb ik iets gemist?'

'Julia vroeg of het herkenbaar was voor jou,' zei Stef.

'Ja! Heel erg herkenbaar! We mochten van Ma nooit huilen. Het was een teken van zwakte.'

'Is er nog meer dat je kwijt wilt, Marc? Is er iets dat je met ons wilt delen?'

De ogen van Julia waren strak op mij gericht, na deze twee vragen, maar ik was er nog niet aan toe. Wilde nog niet toegeven dat ik gevoelens begon te krijgen voor mijn broer.

'Ben je boos op Alex?' vroeg ze door.

Ik verwoordde het op de manier zoals Maria mij had voorgehouden in haar bloementuin door te zeggen: 'Er is boosheid in mij. Boosheid ten opzichte van Alex.'

'Dank je, Marc, voor je eerlijkheid.'

'En geen wonder ook, Julia! Ik heb je verteld wat ik allemaal voor rottigheid heb uitgehaald! Grace heeft je daarover nog veel meer verteld. Dingen die ik me soms zelf niet eens kon herinneren.'

En toen wilde ik toch mijn vraag stellen en vroeg: 'Ik hoor je even niets over Ma zeggen. Pa was in het ziekenhuis en toonde mij aan jullie. Hij legde mij in jouw armen, maar … Ma?'

'Even uit beeld toen. Ze was er niet. Pa had ons verteld dat ze een tijdje rust nodig had. Dat een kind krijgen heel zwaar werk was en dat ze bij moest komen.'

Ze was er gewoon niet geweest. Niet geweest voor mij. Ik hoorde Alex diep zuchten. 'Neem je tijd,' raadde ik hem aan.

'Ik kan niet met stress omgaan,' pakte hij de draad van zijn verhaal – en daar ging het op dit moment om – weer op.

'Verwoord het anders, lief,' wees Julia hem lieflijk terecht.

'Ik ben aan het leren hoe ik om kan gaan met stress.'

Verwachtingsvol keek hij naar zijn vriendin. Ze glimlachte breed naar hem.

'Maar ik ben nog een slechte leerling.'

Opnieuw schoot ik in de lach. Dit keer vanwege de felle flonkering die plotsklaps in de ogen van Julia was verschenen.

'Ik doe mijn best, maa… '

'Het enige dat we kunnen doen, Alex,' voegde ik toe en daarbij was ik Julia voor, want ik had gezien hoe zij hem terecht wilde wijzen. Ze sloot haar mond en liet het erbij.

'Jouw eerste glimlachjes waren voor mij. Geen wonder ook, want waar jij was, was ik. En nou weet ik wel dat ze zeggen dat de eerste glimlachjes van een baby niet echt glimlachjes zijn, maar een reflex, een soort van oefenen met gelaatsuitdrukkingen zoals ze ook al schijnen te doen in de baarmoeder, en niet doelbewust, maar … ze waren voor mij. Grace en ik hielpen altijd heel veel mee. Wie er ook maar voor jou zorgde … '

Niet mijn moeder dus.

'… wij verleenden assistentie.'

'Toen jij naar huis mocht, was Maria inmiddels bevallen van Stef. Ze had natuurlijk eerst zelf verzorging in huis. Daarom waren er eerst anderen die voor jou zorgden. Toen zij voldoende hersteld was, nam zij die taak op zich. Ze vond het geen probleem om voor twee kleintjes tegelijk te zorgen. En als zij er niet was, bijvoorbeeld in vakanties of zo, was er wel een ander. Ma had haar gebruikelijke ritme van haar er-niet-zijn weer heel snel opgepakt. Volgens mij nog eerder dan officieel mocht, maar … haar zaak.'

'Wanneer veranderde al dat mooie, Alex?' Had ik haast? Zag ik dat hij moe begon te worden? Een combinatie van die twee?


Tot de volgende keer!



Reacties zijn van harte welkom op de site waar dit verhaal legaal geplaatst is, maar ook via mijn e-mailadres: lucky_eye2@yahoo.co.uk



©Lucky Eye, oktober 2020
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de houder van het auteursrecht.

Gesloten